تایدواتر خاورمیانه: جهش سودآوری و تحولاتی که از چشم بازار پنهان مانده است

بیانیه سلب مسئولیت: پس از تحقیقات گسترده، ما یک موقعیت خرید روی سهام شرکت تایدواتر خاورمیانه (نماد:حتاید) باز کرده‌ایم. این گزارش بیانگر نظر ماست و ما همه خوانندگان را تشویق می‌کنیم تا خود تحقیقات مستقلی انجام دهند.

• شرکت تایدواتر خاورمیانه بزرگترین اپراتور عملیات بندری است که در سال 1397 به بخش خصوصی واگذار شد.
• بعد از اعمال تحریم‌ها حجم تجارت خارجی با کاهش روبرو بود اما در سال‌های اخیر  تجارت خارجی دوباره با رونق مواجه شده است.
• افزایش نرخ ارز حاکم بر قراردادهای تایدواتر و همچنین افزایش حجم عملیات شرکت سود آن در سال جاری را با رشد قابل توجهی روبرو میکند.

تاریخچه

تاید واتر خاورمیانه در سال ۱۳۴۷ با نام شرکت داریوش با هدف فعالیت در زمینه‌های ارائه خدمات دریایی به سکوهای نفتی و کشتیهای حمل نفت، نصب و تعمیر لوله‌های زیردریایی، ساخت اسکله و حوضچه‌های تعمیراتی و نیز حمل‌ونقل دریایی در تهران به ثبت رسید.

 پس از چند ماه با مشارکت شرکت تایدواتر آمریکا به صورت ۵۱-۴۹، شرکت سهامی عام تایدواتر خاورمیانه تشکیل شد. با پیروزی انقلاب اسلامی، مدیران و سهامداران خارجی شرکت از کشور خارج شدند. تایدواتر پس از مدتی تحت پوشش و نظارت دادستانی انقلاب قرار گرفت و اداره امور آن در سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ به سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی واگذار شد. 

در سال 1368 با توجه به واگذاری 49 درصد سهام تایدواتر آمریکا به دولت جمهوری اسلامی ایران – بنابر مصالحه‌نامه مورخ 4 مه 1985 به مبلغ 699،000 دلار – هیئت دولت اقدام به واگذاری سهام یاد شده به سازمان بنادر و دریانوردی کرد. همچنین به دلیل وجود برخی مشکلات مدیریتی، سازمان بنادر و دریانوردی در سال بعد 45 درصد سهام مصادره شده که در مالکیت بنیاد شهید بود را به نفع صندوق پس‌انداز کارکنان سازمان بنادر و دریانوردی خریداری نمود.

خصوصی‌سازی

در سال ۱۳۸۷، واگذاری سهام شرکت‌های بزرگ دولتی از جمله تایدواتر به بخش خصوصی از سوی سازمان خصوصی‌سازی در دستور کار قرار گرفت و در خلال این رویداد، شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد (وابسته به سپاه پاسداران) به عنوان مالک جدید تایدواتر شناخته شد.

در سال ۱۳۹۵، مجموعه مهر اقتصاد تصمیم به خروج کامل از تایدواتر گرفت. پس از این رویداد موسسه مالی و اعتباری کوثر (وابسته به وزارت دفاع) در ۱۷ خرداد همان سال با خرید سهام شرکت فراز انرژی دنا (به عنوان سهامدار ۶۳ درصدی تایدواتر)، به عنوان سهامدار عمده این شرکت شناخته شد. موسسه مالی و اعتباری کوثر در نهایت در سال ۹۷ سهام شرکت فراز انرژی دنا را به شرکت سیما مارین بندرعباس واگذار کرد تا از این طریق، پس از نزدیک به ۱۰ سال، سرانجام سکان هدایت تایدواتر به بخش خصوصی واگذار شود.

خدمات و شرکتهای زیرمجموعه

هلدینگ تایدواتر از طریق شرکت‌های زیرمجموعه خود خدمات متنوعی ارائه می‌دهد که عمده خدمات آن در زمینه عملیات بندری می‌باشد.

تحریم‌ها و تغییر ساختار مالی

در سال ۹۰ با آغاز تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران، نام تایدواتر به علت تملک عمده سهام آن توسط سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های خزانه داری آمریکا و اتحادیه‌ اروپا قرار گرفت. امری که فعالیت در بندر شهید رجایی را به علت حضور تایدواتر با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرد و در نهایت نیز به خروج ظاهری تایدواتر از این بندر در سال ۹۳ منجر شد.

در سال ۹۴ با امضای توافقنامه هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، نام تایدواتر از فهرست تحریم‌ها خارج شد اما در سال ۹۵ با تصویب «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها» موسوم به «قانون کاتسا» در این کشور، تایدواتر بار دیگر در فهرست تحریم‌های خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت.

از همان سال‌های اول تحریم تغییر ساختار مالی هلدینگ جهت دور زدن تحریم‌ها اجرایی شد. به این منظور شرکت‌هایی با سهامداری اشخاص حقیقی جایگزین تایدواتر در اپراتوری عملیات بندری شدند، سپس تمامی حقوق مادی و معنوی مربوط به سهام شرکت‌های مذکور از طریق وکالتنامه به تاید واتر منتقل شد. رابطه مالی این شرکت‌ها با تایدواتر در تصویر زیر نمایش داده شده است.

عبور از تحریم‌ها به روایت آمار

کشور سال سختی را پس از اعمال تحریم‌ها در 1397 از سر گذراند به طوری که حجم تخلیه و بارگیری کانتینر بیش از 30 درصد افت کرد. در سال 1399 نیز به خاطر کاهش تجارت جهانی ناشی از پاندمی کرونا این عدد با افت همراه بود. اما در سال‌های بعد کشور به مرور با تحریم‌ها سازگار شد و تجارت خارجی ایران رشد قابل توجهی را به ثبت رساند به طوری که حجم تخلیه و بارگیری کالاهای کانتینری در سال 1401 نسبت به 1397 رشد بیش از 20 درصدی را نشان می‌دهد.

همچنین حجم تخلیه و بارگیری کالاهای کانتینری در بندر شهید رجایی که بزرگترین بندر کانتینری ایران و اصلی‌ترین بندر تایدواتر است در 2 سال گذشته روندی صعودی داشته است.

نحوه محاسبه و تسهیم درآمد امور بندری

انجام امور بندری به این شکل است که سازمان بنادر و دریانوردی بار کشتیها را پذیرش کرده و به اپراتور حاضر در هر اسکله تخصیص میدهد. بعد از انجام عملیات سازمان هزینه‌های مربوطه را از صاحبان بار و خطوط کشتیرانی دریافت کرده و آن را با شرکت‌های اپراتوری تقسیم می‌کند. دو نکته قابل توجه در اینجا وجود دارد: اولاً سهم اپراتور می‌باشد که بسته به بندر، اپراتور و نوع عملیات متفاوت بوده و در قرارداد اپراتور با سازمان مشخص شده است. ثانیاً سازمان تعرفه‌های دلاری را با نرخ دلار اسکناس روز مرکز مبادله از صاحبان بار و خطوط کشتیرانی دریافت می‌کند اما هنگام پرداخت به اپراتور، تعرفه‌ها را با دلار فیکس شده در قراردادها پرداخت می‌کند.

بررسی اطلاعات تاریخی نشان می‌دهد دلار فیکس شده در قراردادها در برخی دورهها تفاوت معناداری با نرخ دلار روز داشته است هرچند در نهایت هر ساله این دلار با تعدیل قراردادها بروزرسانی شده است. برای مثال در نیمه اول سال 1401 نرخ دلار قراردادهای تایدواتر در حدود 12 هزارتومان بوده است در حالیکه در این بازه نرخ دلار نیما در حدود 26 هزارتومان بوده است. در میانه این سال نرخ دلار قراردادها بروزرسانی شده و با جهش 100 درصدی به 24 هزارتومان رسیده است.

بنا بر آنچه یک فرد آگاه مشغول در سازمان به متیس گفته، نرخ دلار قراردادهای این شرکت پس از یک سال در حال تعدیل از 24 به 38 هزارتومان است که باعث رشد درآمدهای تایدواتر به میزان حداقل 60 درصد تنها از این محل می‌شود.

تعدیلات سنواتی

مسئله قابل توجه دیگر در قراردادهای سازمان و اپراتورها تعدیلاتی است که به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا در صورت عدم ایفای تعهدات از سوی سازمان درخواست خسارت بدهند. به عنوان مثال سازمات متعهد است سالانه حجم بار مشخصی به یک اپراتور تخصیص دهد، در صورتی که سازمان نتواند حجم بار مشخص شده را به اپراتور تخصیص دهد اپراتور درخواست خسارت خود را به سازمان ارسال میکند و در صورت تایید در هیئت عامل سازمان مبلغ مورد ادعا به شرکت پرداخت می‌شود.

طبق آنچه متیس از صحبت با افراد مطلع از موضوع در سازمان دریافته، تایدواتر و شرکت‌های زیرمجموعه آن بیش از 500 میلیارد تومان تعدیلات مورد ادعا دارند که 90 میلیارد تومان آن مورد تایید هیئت عامل سازمان قرار گرفته است. تعدیل مذکور در صورت‌های مالی 1401 شرکت مورد اشاره قرار گرفته بود و تایید و شناسایی آن نیز در گزارش ماهانه شهریور امسال شرکت در کدال افشا گردیده است.

سیلوهای 170 هزارتنی بندر امام

حدود ۸۰ درصد حجم کالاهای اساسی (نهاده‌های دامی و غلات) مورد نیاز کشور از طریق بندر امام خمینِی در جنوب خوزستان وارد می‌شود. هلدینگ تایدواتر احداث سیلوهای تخلیه غلات به ظرفیت سالانه 2 میلیون تن را در پایان سال گذشته به اتمام رساند. این سیلوها بزرگ‌ترین سیلوهای ذخیره سازی غلات در استان خوزستان می‌باشند. پیش‌بینی شرکت سود خالص 180 میلیارد تومانی از محل این سیلوها می‌باشد، قابل ذکر است که سهم اپراتوری در این پروژه 70 درصد می‌باشد.

بارج 15000 تنی تاید

در سال 1390 و در زمان سهامداری مهر اقتصاد یک فروند بارج 15000 تنی به سفارش شرکت توسط سازنده داخلی ساخته و به آب انداخته شد اما از آن زمان نه تنها هیچ گونه درآمدی برای شرکت ایجاد نکرده که هر ساله هزینه‌های نگهداری و پهلوگیری نیز به شرکت تحمیل کرده است. به این دلیل پس از خصوصی‌سازی و در راستای سیاست هلدینگ مبنی بر فروش اموال راکد این بارج نیز در فهرست فروش شرکت قرار گرفت.

بازاریابی این بارج از سال 1400 آغاز شده و قیمت کارشناسی آن 3.5 میلیون دلار تخمین زده شده، اما به دلیل عدم وجود مشتری در داخل این شناور تغییر پرچم داده شده و جهت فروش به امارات منتقل شده است. در پایان سال 1400 یک مشتری خارجی قصد خرید این شناور به قیمت 4.1 میلیون دلار را داشت اما به دلیل برخی مشکلات ناشی از تحریم از خرید منصرف شد.

رهگیری داده‌های AIS شناور نشان از برخی تحرکات آن در ماه‌های اخیر داشته است. متیس پس از برقراری ارتباط با بروکر این شناور دریافته است که بارج مذکور در آستانه واگذاری به یک مشتری خارجی به قیمت 4.5 میلیون دلار می‌باشد. نکته قابل توجه اینکه بهای تمام شده این بارج تنها 10 میلیارد تومان است و عمده مبلغ فروش آن به عنوان سود شناسایی خواهد شد.

رشد نرخ پیامک و سود رهیاب گستر

شرکت رهیاب رایانه گستر زیرمجموعه 100 درصدی تایدواتر میباشد و در زمینه فروش پیامک انبوه و خدمات رایانه‌ای فعال است. این شرکت دارای سرشماره 1000 می‌باشد و مشتریان بزرگی از جمله بانک‌های رفاه، ملت، پارسیان و شرکت تیپاکس را در فهرست مشتریان خود دارد.

نکته قابل توجه در مورد این شرکت اینکه نرخ پیامک انبوه در اردیبهشت سال جاری برای دومین سال متوالی 100 درصد رشد قیمت را تجربه کرده است که این مسئله مستقیما فروش و سود شرکت را افزایش می‌دهد.

جهش سودآوری

به اعتقاد ما و با توجه به تحولات ذکر شده، تایدواتر به صورت تلفیقی توانایی سودآوری بیش از 1500 میلیارد تومانی برای امسال را دارد و با توجه به اینکه نیمی از امسال عملیات بندری شرکت با نرخ دلار 24 هزارتومان انجام شده سود سال آینده به مراتب بیشتر خواهد بود.